Belgische stiltes tussen Vlamingen en Walen
Belgen staan bekend als eerder gereserveerd. Toch valt het extra op wanneer Vlamingen en Walen elkaar kruisen op straat, in de trein of aan de bushalte. Er wordt een kort knikje gegeven, soms een geforceerde glimlach, maar zelden ontstaat er een spontaan gesprek. Hoe komt het dat twee gemeenschappen die in hetzelfde land wonen, zich zo weinig tot elkaar richten in het dagelijks leven?
De drempel van de taal
De eerste en meest zichtbare reden is de taal. In Vlaanderen overheerst het Nederlands, in Wallonië het Frans en in Brussel alles tegelijk. Veel Vlamingen hebben op school wel Frans geleerd, maar voelen zich onzeker zodra ze het echt moeten spreken. Walen ervaren vaak hetzelfde met Nederlands. Die onzekerheid zorgt ervoor dat velen liever zwijgen dan een fout te maken of niet begrepen te worden.
Ook de verwachting speelt mee. In Vlaanderen wordt soms aangenomen dat Franstaligen geen Nederlands willen spreken, terwijl in Wallonië het cliché leeft dat Vlamingen hun taal koste wat kost willen doorduwen. Die beelden zijn vaak overdreven, maar ze beïnvloeden wel hoe mensen zich gedragen zodra ze merken dat iemand uit de andere taalgroep komt.
Historische gevoeligheden
De Belgische geschiedenis zit vol communautaire spanningen, van taalwetten tot staatshervormingen. Politici en media hebben daar jarenlang scherpe labels op geplakt: Vlaming versus Waal, Noord versus Zuid. Die tegenstellingen sijpelen langzaam door naar de dagelijkse leefwereld.
Veel mensen willen helemaal geen ruzie over taal of politiek, maar voelen wel dat het onderwerp beladen is. Uit voorzorg wordt er dan maar minder gesproken, zeker met iemand die duidelijk tot de andere taalgroep behoort. Zo raakt de stilte bijna een gewoonte, ook wanneer er eigenlijk niets aan de hand is.
Dagelijkse cultuur en kleine gewoontes
Verschillende manieren van sociaal doen
Er zijn ook kleine culturele verschillen die de drempel verhogen. In sommige Waalse steden wordt sneller tutoyeren als teken van nabijheid gebruikt, terwijl in Vlaanderen vaker u wordt gezegd tegen onbekenden. Waar de ene groep dat warm en open vindt, kan de andere het net als te direct ervaren.
Daarnaast spelen ook cafécultuur, eetgewoontes en humor mee. Wat in Luik of Charleroi vanzelfsprekend is, voelt in Gent of Hasselt soms vreemd aan, en omgekeerd. Dat alles maakt dat mensen minder snel de stap zetten naar een praatje met iemand die anders klinkt of zich anders gedraagt.
Hoe we de stilte toch kunnen doorbreken
Toch hoeft het niet zo te blijven. In gemengde steden als Brussel, Leuven of Namen ontstaan steeds meer situaties waarin Vlamingen en Walen samen studeren, werken en uitgaan. Daar blijkt dat een eenvoudig bonjour of goeiedag vaak al genoeg is om het ijs te breken.
Wie zich een beetje kwetsbaar durft opstellen, merkt dat kleine fouten in het Frans of Nederlands meestal met mildheid worden onthaald. Door series, muziek en sociale media leren jongeren bovendien sneller elkaars taal en humor kennen. Dat zorgt voor een nieuwe generatie die minder angst heeft om over taalgrenzen heen te praten.
De Belgische stilte tussen Vlamingen en Walen is dus geen harde muur, eerder een gewoonte. En gewoontes kan je veranderen, gesprek per gesprek, op straat, op de trein of in de rij bij de bakker.
